Ενωση Ελλήνων Χημικών - Συνέλευση των Αντιπροσώπων 13-12-2014 - B

Διορθωμένα Πρακτικά:1ο Θέμα - Εργαστήρια δοκιμών – Επίσημοι Έλεγχοι και Αυτοέλεγχοι σήμερα – Προοπτικές.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ - ΚΟΥΛΟΣ: Εισηγητής είναι ο κύριος Οικονομίδης. Παρακαλώ, κύριε Οικονομίδη.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ: Αγαπητοί συνάδελφοι, για την ομαλή λειτουργία της αγοράς, για το ρόλο των ιδιωτικών εργαστηρίων δοκιμών και τον επίσημο έλεγχο έχω επιχειρηματολογήσει όλα αυτά τα χρόνια και επανειλημμένα. Ενώ οι απόψεις μου δεν μεταβάλλονται, γιατί δικαιώνονται από τις εξελίξεις, δυστυχώς η Ελληνική Οικονομία, η Κοινωνία και η Επιστημονική Κοινότητα σε μεγάλο ποσοστό παραμένει απολιθωμένη, ώστε τα πράγματα να μην αλλάζουν προς το καλύτερο.

Οι συνθήκες εξακολουθούν να είναι κρίσιμες για τη χρεοκοπημένη Ελλάδα, εάν θα κάνει μια νέα αρχή, στηριγμένη σε παραγωγικές διαδικασίες, καινοτομίες, ευρεσιτεχνίες, πρωτογενή παραγωγή και εξαγωγές.

Είναι ανάγκη στις δύσκολες στιγμές που περνά η Xώρα και κατά συνέπεια και ο κλάδος των Χημικών, να ενισχύσουμε με όλες μας τις δυνάμεις τις προσπάθειες για μια καινούργια αρχή, μακριά από λογικές και πρακτικές που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία.

Τα εργαστήριά μας, και μιλώ για τα ιδιωτικά εργαστήρια, είναι καίριος κλάδος απασχόλησης των Χημικών, φαντάζομαι το αντιλαμβάνεστε γιατί συνεχώς καινούργιοι συνάδελφοι βγαίνουν στην αγορά εργασίας. Λειτουργούν σύμφωνα και βάσει της υπάρχουσας νομοθεσίας.

Παρέχουν υπηρεσίες ποιότητας, αυτοελέγχου για βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά κυρίως και σημαντικό θέμα είναι ότι η αξιοπιστία, η αποτελεσματικότητα και η χρησιμότητα των εργαστηρίων δοκιμών μπορεί να βελτιωθεί, εάν υπάρξουν σημαντικές βελτιώσεις στη διαδικασία επισήμων ελέγχων, στη λειτουργία αξιόπιστου καταναλωτικού κινήματος και στην ενεργότερη συμμετοχή επιστημονικών Φορέων και απλών πολιτών στην προώθηση της ενημέρωσης και στη διαφάνεια.

Πιστεύω ότι οι Χημικοί & Χημικοί Μηχανικοί μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες δοκιμών χωρίς οποιαδήποτε άλλη αδειοδότηση, αφού η δυνατότητα αυτή είναι συνυφασμένη με τη λήψη του πτυχίου τους. Το πτυχίο δηλαδή είναι και άδεια παροχής υπηρεσιών εργαστηριακών δοκιμών, με την έναρξη άσκησης επαγγέλματος στη Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία. Υπάρχει ο κωδικός δραστηριοτήτων 743011, απλώς τον αναφέρω για να επισημάνω ότι είναι καταγεγραμμένος, που λέει «Υπηρεσίες δοκιμών και αναλύσεων», οπότε με τη δήλωση έναρξης του επαγγέλματος δεν πρέπει να απαιτείται οποιαδήποτε άλλη άδεια.

Η διαδικασία διαπίστευσης επιβλήθηκε τελικά, όπως και η ίδρυση και λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων όχι χωρίς υποσημειώσεις, μεθοδεύσεις από όσους ένιωθαν να θίγονται οι αρμοδιότητες αδειοδοτήσεων και ελέγχων και λοιπά.

Οι συντεχνιακές διαμάχες δεν μπορούσαν να αποδεχτούν την ύπαρξη αμερόληπτου και απρόσωπου μηχανισμού διαπίστευσης, οπότε μεθόδευσαν την παράλληλη διατήρηση αδειοδοτήσεων στο πεδίο δραστηριοποίησης από συγκεκριμένες υπηρεσίες του Κράτους, πράγμα που ήταν τόσο εξόφθαλμα αντιδεοντολογικό, ώστε να υπάρχει σε κάθε αυτόνομη διαδικασία αδειοδότησης η φράση «εξαιρούνται τα διαπιστευμένα εργαστήρια από την παράλληλη αδειοδότηση».

Αυτό φυσικά δεν παύει να δημιουργεί συνθήκες δύο διαφορετικών διαδικασιών μη ισότιμων αλλά υπαρκτών. Τη διαπίστευση και την αδιαφανή αδειοδότηση. Προτείνω να καταργηθούν όλες οι συντεχνιακές, γραφειοκρατικής υφής, υπάρχουσες διαδικασίες αδειοδοτήσεων, όπως, για παράδειγμα, από τις κτηνιατρικές Υπηρεσίες, οι οποίες υπερβάλλουν στις αδειοδοτήσεις.

Για παράδειγμα εργαστήριο που έχει αδειοδότηση να ελέγχει το γάλα και υπάρχει και διαπιστευμένο εργαστήριο να παρέχει υπηρεσίες δοκιμών σε γαλακτοκομικά. Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες αναγνωρίζουν περισσότερο αυτούς που αδειοδοτούν εκείνοι παρά τα διαπιστευμένα εργαστήρια, άμεσα ή έμμεσα.

Η διαιώνιση της κατάστασης αυτής υποβαθμίζει το ρόλο διαπιστευμένων εργαστηρίων δοκιμών ιδιωτικών και ταυτόχρονα διατηρεί εν λειτουργία άχρηστους, παρασιτικούς, Δημόσιους Οργανισμούς επί ζημία της ιδιωτικής δραστηριότητας. Είναι μια άλλη περίπτωση αντιμεταρρύθμισης.

Οι πολιτικοί, κοινωνικοί, επιστημονικοί και λοιποί Φορείς που ενδιαφέρονται να υπάρξει πρόοδος στη χρεωκοπημένη Ελλάδα -συγνώμη εάν ενοχλεί η επανάληψη- δεν πρέπει να αδιαφορούν για θέματα τόσο κραυγαλέα, αντιπαραγωγικά.

Θέλω να επισημάνω πως μέχρι πρότινος στη Διοίκηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, την EFSA, συμμετείχε και η Κύπρος, ένα κρατίδιο 800.000 κατοίκων, διχοτομημένο, με μία στρατιωτική εισβολή το ’74 και μία οικονομική εισβολή το 2012, όταν εμείς εδώ στην Ελλάδα προσπαθούσαμε να αποφύγουμε ως ο διάβολος το λιβάνι να συμμετάσχουμε.

Το Γενικό Χημείο του Κράτους της Κύπρου πληροφορήθηκα πρόσφατα, άρχισε να πραγματοποιεί ευρωπαϊκά προγράμματα ενημέρωσης περί διατροφής, με πρώτο θέμα την προστασία του καταναλωτικού κοινού από την ακρολεΐνη.

Για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ιδιωτικών εργαστηρίων δοκιμών, μπορούμε να αναφερθούμε ενδεικτικά σε κάποια παραδείγματα. Πρώτο παράδειγμα η διαδικασία αυτοελέγχων.

Η διαδικασία αυτοελέγχων συμβάλει αποφασιστικά στη βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών. Ο ρόλος των ιδιωτικών εργαστηρίων είναι καίριος, η σημασία των αυτοελέγχων όμως δικαιώνεται όταν υπάρξει και επίσημος έλεγχος. Σε κάθε άλλη περίπτωση το συγχωροχάρτι είναι πολύ πιο χρήσιμο και πολύ οικονομικότερο.

Μικροβιοτέχνες κυρίως επιχειρήσεων τροφίμων -αλλά όχι μόνο- πολλές φορές βρίσκονται στον πειρασμό να προτιμήσουν «συνεργασία» με ελεγκτικούς μηχανισμούς συγχέοντας τον επίσημο έλεγχο με τη διαδικασία αυτοελέγχων, ώστε φυσικά να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο παρά να προσπαθήσουν να βελτιώσουν την ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών με τη συνδρομή εξωτερικού εργαστηρίου παροχής υπηρεσιών δοκιμών.

Πρόσφατη νομοθεσία προβλέπει στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται απόκλιση που θέτει σε κίνδυνο τη Δημόσια Υγεία σε προϊόντα που έχουν φύγει από τον έλεγχο της επιχείρησης, να επιβάλλεται η ανάκληση της παρτίδας του τροφίμου και η ενημέρωση των καταναλωτών. Η υποχρέωση για την ενημέρωση των καταναλωτών σε αυτήν την περίπτωση μεταφέρεται πλέον στις ίδιες τις επιχειρήσεις και όχι στον ΕΦΕΤ.

Υπάρχουν επιθεωρητές συστημάτων ποιότητας μη Χημικοί, χωρίς εργαστηριακή εμπειρία, που απαιτούν μηδενικά ευρήματα ως συμμορφώσεις, πόσο μάλλον, και να αδιαφορούν για την αβεβαιότητα της μέτρησης.

Για παράδειγμα, σε μία ξενοδοχειακή επιχείρηση αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο να υπάρχουν οι επιθεωρητές των συστημάτων ποιότητας που έχουν, τα ISO και τέτοια. Οι περισσότεροι εξ αυτών των επιθεωρητών εντάσσονται στην κατηγορία, όπως σας ανέφερα, είναι μη Χημικοί, δεν έχουν εργαστηριακή εμπειρία και με άλλους όρους κρίνουν τα συστήματα ποιότητας.

Αλλά όταν η πλειοψηφία των επιθεωρητών ή ελεγκτών είναι άλλων ειδικοτήτων, απαξιώνουν πολλές φορές τα ευρήματα των Χημικών με προφανείς οικονομικές ζημιές για εμάς. Δυστυχώς οι περισσότερες επιθεωρήσεις δεν λαμβάνουν υπόψη το διεθνές πρότυπο ISO 19458/2005, που προβλέπει χρόνους μεταφοράς των δειγμάτων κάτω των 10 ωρών και θερμοκρασίες 5 ± 3 βαθμούς.

Αυτό φυσικά έχει σχέση και με το πιο κάτω, που φαντάζομαι ότι δεν το αγνοείτε, ότι ήδη έστω και περιορισμένα στη Χώρα μας δραστηριοποιούνται ευρωπαϊκά εργαστήρια παροχής υπηρεσιών δοκιμών. Θέματα αιχμής για τα εργαστήρια τα δικά μας είναι η μικροβιολογία, τα βαρέα μέταλλα σε νερά και τρόφιμα, τα φυτοφάρμακα και τα παρασιτοκτόνα.

Το τελευταίο δίμηνο φαντάζομαι σε όλα τα μέρη της Ελλάδος έχουν γεμίσει τα χωράφια και τα βουνά με ανθρώπους που και λόγω της κρίσεως μαζεύουν το ελαιόλαδό τους, το οποίο πραγματικά για την Ελλάδα είναι χρυσοφόρος πηγή και καλής ποιότητας και επωφελές για την υγεία.

Αλλά εάν δεν υπάρξει διαδικασία ποιότητας, εάν δεν υπάρξει επίσημος έλεγχος όταν βγαίνουν στην αγορά, αυτός ο θησαυρός που έχουμε, η πρωτογενής παραγωγή, η οποία πρέπει να εξάγεται συσκευασμένη και τυποποιημένη, δεν θα μπορέσει να προσφέρει στους ίδιους τους παραγωγούς και στη Χώρα ένα όφελος οικονομικό. Πρέπει να επιδείξουμε ιδιαίτερη φροντίδα όσον αφορά την ωφελιμότητά του από υγιεινής άποψης, που τεκμηριώνεται βιβλιογραφικά, από το περιεχόμενο σε φαινόλες. Αλλά και οι ενδείξεις στη συσκευασία πρέπει να είναι σωστές και η ίδια η συσκευασία να είναι επιμελημένη, ώστε να διατηρείται η ποιότητα.

Προχτές διάβασα στην εφημερίδα ότι ο ΕΦΕΤ, βέβαια δεν το έγραφε ότι είναι η Διεύθυνση Γενικού Χημείου του Κράτους στην Ήπειρο, που έκανε τις εξετάσεις, ζήτησε την απόσυρση ενός εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου λόγω μη συμμόρφωσης με τα φασματοφωτομετρικά του στο υπεριώδες.

Δεν θέλω να επεκταθώ σε ειδικές περιπτώσεις. Άλλο παράδειγμα όσον αφορά τους βιολογικούς. Υπάρχουν κάποιες προδιαγραφές, εάν αρδεύουμε, εάν δεν αρδεύουμε. Υπάρχουν περιπτώσεις για ευαίσθητες περιοχές που απορρίπτουμε και σε μη ευαίσθητες περιοχές. Βέβαια δεν έχουμε καθορίσει και επιφυλάσσεται το Κράτος να καθορίσει ποιες είναι οι ευαίσθητες περιοχές. Αυτό το πράγμα δεν έχει γίνει, οπότε επιλέγουμε πάντα την πλέον ευνοϊκή παράμετρο στις προδιαγραφές, για να γνωματεύσουμε για την ποιότητα των αποβλήτων για άρδευση.

Συνοπτικά και όχι αποκλειστικά προτείνω –έγινε βέβαια και η χθεσινή συζήτηση, αλλά συνέχεια μιλάμε για αυτό επί χρόνια.

Ανάληψη από τους Φορείς επισήμου ελέγχου της υποχρέωσης πραγματοποίησης των επισήμων ελέγχων που προβλέπονται από τη νομοθεσία ευρωπαϊκή ή και εθνική, για σκοπούς συμμόρφωσης προς τις προδιαγραφές, να είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη η συμμόρφωση προς τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Εθνική Νομοθεσία, που έχει φυσικά εναρμονιστεί. Έτσι θα κρίνεται εν πολλοίς και η αξιοπιστία των ευρημάτων αυτοελέγχων –το λέω και το επαναλαμβάνω. Προτείνω, αφού χάσαμε με μεγάλη ευθύνη του κλάδου την ευκαιρία να μετασχηματιστεί το Γενικό Χημείο του Κράτους σε ΕΦΕΤ, να βρεθεί η διαφανής φόρμουλα ένταξης της εργαστηριακής υποδομής στον ΕΦΕΤ ή εάν θέλετε αλλιώς να βρεθεί κάποια άλλη φόρμουλα, αλλά διαφανής ή για να χρυσώσουμε το χάπι, να δημιουργηθεί Φορέας εργαστηριακών επισήμων ελέγχων. Πάντα με διαφάνεια.

Και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει τα κρατικά εργαστήρια να παρέχουν υπηρεσίες δοκιμών προς ιδιώτες και επιχειρήσεις ανταγωνιστικά προς τα ιδιωτικά εργαστήρια, είτε απροκάλυπτα, είτε ως δήθεν ερευνητικά έργα.

Να συμπληρωθούν οι διατάξεις προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας, με κραυγαλέα περίπτωση την απουσία προδιαγραφής για τις ψευδομονάδες στα νερά κολυμβητικών δεξαμενών. Σας επαναλαμβάνω ότι επειδή, για παράδειγμα στη Ρόδο, οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν όλες κολυμβητικές δεξαμενές, είναι έρμαια των επιθεωρήσεων των ξένων πρακτορείων, οι οποίοι χωρίς να γνωρίζουν Χημεία, χωρίς να είναι Χημικοί, αυθαιρετούν και γνωματεύουν.

Και τελειώνω, να υπάρξει διαρκής διάλογος επιστημονικών Φορέων, πανεπιστημίων, καταναλωτικών κινημάτων, που δεν υπάρχει -είναι χρήσιμο και το καταναλωτικό κίνημα- ή και απλών ενδιαφερόμενων πολιτών για θέματα ποιότητας, υγιεινής και ασφάλειας, συμφωνίας με προδιαγραφές, τροποποίηση διατάξεων όπου απαιτείται, ώστε να καταστεί πιο εύρυθμη αλλά και αποτελεσματική η αγορά παροχής υπηρεσιών δοκιμών.

Σας ευχαριστώ πολύ. Ελπίζω να μην χρειαστεί να τα ξαναπώ και την επόμενη.